Thiết lập và duy trì thói quen lập trình

Coding đã là một trong top những chủ đề Hot những năm gần đây. Ngày càng có nhiều bạn trẻ muốn bắt đầu đi trên con đường lập trình và trở thành một nhà phát triển. Tuy vậy, bất cứ ngành nghề nào cũng cần đến sự kiên trì thì mới đạt được thành quả nhất định. Thế nên, thiết lập và duy trì thói quen lập trình hằng ngày là yếu tố quyết định. Bài viết dưới đây sẽ gợi ý cho bạn những phương pháp tưởng chừng như rất đơn giản nhưng lại vô cùng hữu hiệu giúp bạn rèn luyện thành công thói quen này.

Trong cuốn sách “The Power Of Habit” của Charles Duhigg khiến đọc giả băn khoăn rất nhiều  rằng vì sao một số lập trình viên cảm thấy như bản thân phải vật lộn với lập trình ngày qua ngày. Để lý giải ngắn gọn cho tâm lý này có thể nói đến “Quá trình thiết lập thói quen”. Hầu hết mọi người không biết làm thế nào để thiết lập các thói quen làm việc và cần các ví dụ cụ thể.

Trong bài viết này, tôi sẽ giải thích thói quen là gì đặc biệt về những thói quen liên quan đến việc lập trình, phát triển phần mềm đồng thời cho bạn những gợi ý hữu ích để vững bước với đam mê này.
Trước khi bắt đầu, điều cần thiết là xác định thói quen là gì và cách mà bạn hình thành thói quen.

THÓI QUEN LÀ GÌ?

Nếu tra định nghĩa của từ "thói quen" trên Google, chúng ta sẽ thấy vài kết quả như sau:

"Thói quen là thói quen của hành vi được lặp đi lặp lại thường xuyên và có xu hướng xảy ra trong tiềm thức" - Wikipedia
"Đó là một mô hình hành vi có được do sự lặp lại thường xuyên hoặc tiếp xúc sinh lý thể hiện chính nó trong sự đều đặn hoặc tăng cơ sở hiệu suất" - Từ điển Meriam-Webster
"Đó là một mô hình hành vi thường xuyên lặp đi lặp lại, vô thức thường có được thông qua sự lặp lại thường xuyên" - Từ điển miễn phí
"Một việc mà bạn làm thường xuyên hoặc liên tục, mà trong lúc làm bạn không cần dành nhiều nỗ lực để bắt đầu nghĩ về nó" - Từ điển MacMillan
Như bạn có thể thấy, một thói quen là một quá trình tự động trong cuộc sống của bạn như chải răng ngày hai lần chẳng hạn.

Thật thú vị khi xác định các thành phần của thói quen để hiểu cách thức hoạt động của nó.

Mỗi thói quen bao gồm ba thành phần: tín hiệu, sự lặp lại và phần thưởng.

Các tín hiệu là gì?

Các tín hiệu là một khoảnh khắc mang tính tác động trong cuộc sống của bạn khiến bạn tạo ra một thói quen kể từ thời điểm đó. Mỗi khi bạn làm một việc gì đó một cách tự động mà không quá quan tâm đến mục đích chính xác, thì nó được bắt đầu bởi một tín hiệu.

Hầu hết thời gian, một tín hiệu được xác định bởi thời gian, trạng thái cảm xúc, địa điểm hoặc hành động.

Ví dụ: nếu bạn đang làm việc và đột nhiên ngửi thấy mùi cà phê từ hướng của đồng nghiệp, thì thói quen "Nghỉ giải lao" của bạn được kích hoạt.

Sự lặp lại có quy luật là gì?

Thói quen là những gì bạn đang làm trong khi quá trình thiết lập thói quen đang được diễn ra. Bạn có thể tạo lập bất cứ điều gì bạn muốn để nó nằm trong vòng lặp này. 

Phần thưởng là gì?

Phần thưởng là yếu tố cuối cùng của quá trình. Nói cách khác, những điều tốt đẹp mà thói quen này đã mang đến cho bạn. Đối với ví dụ về giải lao cà phê, phần thưởng là "Nhờ có caffeine, tôi cảm thấy bớt mệt mỏi và tôi năng động hơn".

Phần thưởng càng tích cực và dễ chịu cho bản thân, bộ não của bạn sẽ càng lưu giữ thói quen này thật kỹ.

Như vậy, cách mà thói quen được hình thành như sau:

Quá trình này trong bộ não của chúng ta là một vòng lặp ba bước. Đầu tiên, có một tín hiệu, một kích hoạt cho biết bộ não của bạn ghi nhớ mối liên hệ giữa tính hiệu và hoạt động mà bạn muốn nó chuyển sang chế độ tự động diễn ra mà không cần quá nhiều nỗ lực. Sau đó, theo vòng lặp với tín hiệu bạn nhận được một phần thưởng xứng đáng (bạn cảm thất thật tốt khi lặp lại hoạt động này theo tín hiệu và khoảnh khắc nhất định, khi đó bộ não sẽ lưu trữ toàn bộ vòng lặp này. Các tín hiệu và phần thưởng trở nên đan xen cho đến khi một cảm giác mạnh mẽ của sự dự đoán và khao khát xuất hiện. Cuối cùng, thói quen của bạn được thiết lập. 

Vậy câu trả lời chung cho bất cứ thói quen nào là bạn cần 3 thành phần chính: tín hiệu, vòng lặp và phần thưởng. Hãy thử vận dụng nó với vài hành động nhỏ trước khi tiến đến hoạt động lập trình nhé!

LÀM THẾ NÀO ĐỂ LẬP TRÌNH TRỞ THÀNH THÓI QUEN HÀNG NGÀY?

Tất cả bạn phải làm để làm cho lập trình thành một hoạt động hàng ngày là tạo ra một thói quen.

Bạn có thể tự do xác định những gì bạn muốn cho mỗi phần của bài tập này, nhưng tôi sẽ cung cấp cho bạn một vài lời khuyên để giúp bạn.

Đối với tín hiệu, bạn hãy cố gắng chọn ra một điều gì đó dựa trên thời gian:

• Mỗi buổi sáng ngay sau khi thức dậy
• Khi đi làm về
• Trong giờ nghỉ trưa 
• [Tín hiệu dựa trên thời gian]

Vòng lặp hoạt động sẽ là yếu tố đơn giản nhất của chúng ta để nắm bắt. Bạn chỉ cần định hướng rõ hoạt động bạn muốn làm trong ngày như: "Tôi muốn viết mã trong 30 phút", "Tôi sẽ học [một kỹ năng] trong 30 phút" hoặc nhiều hơn nữa.

Cuối cùng, một trong những phần quan trọng nhất sẽ là phần thưởng. Để biết đâu là phần thưởng để bạn ghi sâu vòng lặp này trong não bộ bạn cần thiết lập mục tiêu rõ ràng cho chính mình trước nhất. Rồi sau đó nó sẽ giúp bạn xác định phần thưởng. Mỗi khi bạn thực hành vòng lặp đang dần là thói quen của mình, bạn sẽ tiến gần hơn đến mục tiêu của bạn.

Cố gắng xác định một mục tiêu dài hạn, và bên trong đó gồm nhiều mục tiêu nhỏ.
Ví dụ: bạn có thể nói:

• Tôi đang tiến gần hơn đến mục tiêu của mình trong tuần.
• Tôi đang tiến gần hơn một chút đến mục tiêu cuối cùng của mình.
• Nếu tôi viết mã ngay sau khi thức dậy, tôi sẽ tự làm bữa sáng như một phần thưởng.
• [phần thưởng]

Và sau đây là những mẹo giúp bạn thiết lập và duy trì thói quen lập trình hằng ngày một cách dễ dàng

Lập kế hoạch nhiệm vụ của bạn

Để làm việc mỗi ngày và đạt được mục tiêu hàng tháng, tôi lên kế hoạch cho tất cả các nhiệm vụ của mình vào tối hôm trước. Tôi viết lên giấy những gì tôi muốn làm, và mỗi khi tôi làm điều đó, tôi sẽ xóa nó khỏi danh sách của mình. Tôi khuyên bạn nên làm điều này với thói quen lập trình hàng ngày của bạn bởi vì nó sẽ thúc đẩy bạn và thỏa mãn bạn rất nhiều khi bạn hoàn thành tất cả các mục tiêu của mình.

Nếu bạn cần thêm cấu trúc trong công việc, hãy xác định những gì bạn sẽ làm, làm thế nào, khi nào và tại sao.

Ví dụ: Tôi sẽ tạo một Landing page cho trang web của mình (what). Tôi sẽ sử dụng Vue.JS để xây dựng nó (how). Tôi sẽ làm điều đó trong khoảng từ 8h sáng đến 10h sáng (when). Nó sẽ giúp tôi hiểu rõ hơn về Vue.JS và giúp tôi bắt đầu nhận địa chỉ email của khách truy cập.

Dự án lập trình mơ ước của riêng bạn

Điều gì có thể tốt hơn so với lập trình hàng ngày với những dự án bạn mơ ước thực hiện? Nếu bạn cần động lực, đây là một cách tuyệt vời để lập trình mỗi ngày. Đừng ngại chủ động. Hãy dành thời gian, một chút tâm sức mỗi ngày để làm dự án mà bạn yêu thích sẽ thúc đẩy bạn nhiều hơn và cho bạn kết quả trong một thời gian ngắn.

Tìm lĩnh vực bạn muốn lập trình

Thế giới lập trình rất rộng lớn - web, phần mềm, AI, embedded và nhiều hơn nữa.

Một trong những khó khăn đáng kể là xác định những gì bạn muốn làm như một lập trình viên.

Điều này không dễ với tất cả mọi người, nhưng việc chọn một lĩnh vực và bám sát nó có thể là một yếu tố thúc đẩy tốt để bạn lập trình hàng ngày.

Ví dụ, nếu bạn chọn lập trình web, chỉ cần tập trung vào đó. Mặc dù đây vẫn là một chủ đề lớn, nhưng ít ra phạm vi tập trung của bạn đã được giới hạn, mục tiêu cũng rõ ràng để dễ đạt được hơn. Đó là một khởi đầu tốt.

Chuyên môn hơn nữa, bạn có thể chọn giữa front-end và back-end.

Tôi đang nói với bạn tất cả những điều này bởi vì thông thường, khi bạn bắt đầu, bạn sẽ phân tâm nhanh chóng vì có quá nhiều thứ và bạn không thể tập trung vào một chủ đề cụ thể.

Một môi trường tốt

Yếu tố xung quanh cũng sẽ thúc đẩy thói quen lập trình hàng ngày của bạn, bạn sẽ có cảm xúc phấn khởi hơn khi có một môi trường làm việc dễ chịu. Mặc dù thoải mái song không làm mất đi tính chất công việc, rõ ràng là bạn không thể nào tập trung làm việc khi nằm trên giường cả.

Cố gắng làm việc tại bàn hoặc bàn và làm bất cứ điều gì bạn cần để cảm thấy thoải mái trong không gian đó. Nó sẽ làm cho bạn muốn làm việc hiệu quả hơn.
 

KẾT LUẬN

Mong rằng những mẹo trên sẽ giúp bạn giữ lửa đam mê với việc lập trình. Hãy nghĩ về những điều tốt đẹp đưa bạn đến với lập trình và lí do ban đầu vì sao bạn đã chọn nghề này!