Định hướng và xác định nghề nghiệp là gì? Một số phương pháp phổ biến

Lựa chọn nghề nghiệp đã và đang là câu hỏi vô cùng nan giải với rất nhiều học sinh, sinh viên. Một lựa chọn sai lầm không chỉ đưa bạn vào môi trường áp lực, không thoải mái mà sự phát triển cũng gần như không có. Chính vì vậy mỗi chúng ta cần có định hướng và xác định nghề nghiệp thật chính xác. Hãy tìm hiểu kỹ hơn về các phương pháp định hướng nghề nghiệp theo chia sẻ sau đây.

Định hướng và xác định nghề nghiệp là gì?

Định hướng và xác định nghề nghiệp là 2 bước quan trọng bậc nhất đối với mọi học sinh, sinh viên. Bất kỳ ai trong chúng ta cũng cần thực hiện việc lựa chọn nghề nghiệp.

Khái niệm định hướng nghề nghiệp

Định hướng nghề nghiệp là bước đầu tiên trong quá trình lựa chọn việc làm của học sinh, sinh viên.

Việc định hướng nghề nghiệp cần một quá trình dài. Nó có thể bắt đầu từ lúc còn nhỏ cho tới khi kết thúc chương trình THPT. Đây cũng là việc cần sự kết hợp giữa học sinh, gia đình và nhà trường.

Khái niệm xác định nghề nghiệp

Việc định hướng nghề nghiệp vốn dĩ với mục đích cuối cùng là để xác định con đường của bản thân. Tới năm cuối của chương trình phổ thông hoặc năm cuối đại học thì mọi người đều phải lựa chọn nghề nghiệp sau cùng.

Định hướng nghề nghiệp có thể có nhiều ngành nghề nhưng khi đã xác định thì thường chỉ có 1 hướng đi duy nhất. Thời điểm xác định cũng thường là gần sát thời hạn đăng ký trường, ngành thi.

Tầm quan trọng của việc lựa chọn nghề nghiệp đúng đắn

Tại Việt Nam hiện nay vẫn có rất nhiều người lựa chọn sai ngành nghề. Minh chứng đó là con số tỷ lệ làm trái ngành sau khi ra trường. Có những lĩnh vực như nghệ thuật, tâm lý lên tới 70% sinh viên làm trái ngành.

Những nguyên tắc giúp bạn lựa chọn nghề nghiệp đúng đắn

Việc định hướng và xác định nghề nghiệp không hề đơn giản. Nếu thực hiện không kỹ càng thì bạn hoàn toàn có nguy cơ chọn nhầm ngành. Trên hết bạn hãy nên dựa vào những nguyên tắc sau để chọn lựa ngành nghề:

Không nghe theo số đông

Mỗi lỗi rất thường gặp khi định hướng nghề nghiệp hiện nay của học sinh đó là nghe theo số đông. Điều này thậm chí cả phụ huynh cũng mắc phải.

Ví dụ: Hiện nay thấy mọi người thi vào ngành IT thì cũng đăng ký theo.

Đầu tiên bạn cần biết rằng không phải số đông đều lựa chọn đúng. Đó có thể là ngành hot hiện tại nhưng 3 - 4 năm sau có thể sẽ không còn như vậy nữa.

Tiếp theo, số đông không đại diện cho sở thích và khả năng của bạn. Cũng là ví dụ trên nhưng không phải ai cũng yêu thích lĩnh vực lập trình. Một số người có khả năng và yêu thích về các lĩnh vực xã hội.

Không vượt quá khả năng

Bạn nên nhớ rằng định hướng là một việc nhưng nghề nghiệp đó có phù hợp với bạn hay không lại là việc khác.

Ví dụ: Bạn muốn học các ngành công an, quân đội nhưng chiều cao không đủ thì cũng không thể thực hiện được.

Việc xác định nghề nghiệp cần cân nhắc kỹ càng giữa sở thích với khả năng bản thân và tài chính gia đình.

Đánh giá hiện tại và tương lai

Khi bạn đánh giá một ngành nghề thì đừng bao giờ chỉ nhìn vào quá khứ và hiện tại. Hãy nhìn vào xu thế trong tương lai. 

Có thể nói IT là ngành có sự phát triển trường kỳ theo thời gian. Đó cũng là lý do mà lĩnh vực này nhận được sự quan tâm từ rất nhiều học sinh, sinh viên. 

Để việc phân tích thực sự chính xác thì bạn hãy nên tham khảo trên các kênh mạng xã hội uy tín. Lắng nghe các chuyên gia, những người làm việc trong lĩnh vực đang theo đuổi. Bạn sẽ có cái nhìn rõ ràng hơn về tương lai ngành nghề.

Kết hợp nhiều phương pháp khác nhau

Nếu bạn chỉ tìm hiểu qua mạng xã hội thì chắc chắn sẽ không thể chính xác được hoàn toàn. Những điều như sở thích, tương lai, sự phù hợp cần phải trải nghiệm thực tế nhiều hơn.

Lựa chọn nghề nghiệp cần thực hiện qua một quá trình lâu dài. Bạn tuyệt đối không nên đưa ra một quyết định theo kiểu tức thời. Đó chắc chắn sẽ là nguồn cơn khiến bạn lựa chọn sai ngành nghề.

Nguyên tắc so sánh lương thưởng và sở thích

Khi lựa chọn việc làm thì chắc chắn bạn sẽ gặp một số trường hợp như: đúng sở thích nhưng lương thưởng thấp hoặc lương thưởng cao nhưng không đúng sở thích.

Vậy câu hỏi là nên chọn theo sở thích hay lương thưởng? 

Nếu bạn có sở thích với một lĩnh vực nhưng lương thưởng hiện tại thấp thì bạn cũng nên xem tiềm năng tương lai của nó. Nếu làm việc một thời gian mức lương có thể tăng thì đừng ngại ngần lựa chọn.

Ngược lại nếu ngành yêu thích nhưng tiềm năng nghề nghiệp trong tương lai kém thì bạn cũng không nên tham gia. 

Kết luận: Lương thưởng vẫn nên là yếu tố xếp trên. Đương nhiên hãy cố gắng lựa chọn lĩnh vực mà bạn có sự yêu thích hoặc ít nhất là có cảm tình.

Các phương pháp định hướng và xác định nghề nghiệp

Để lựa chọn nghề nghiệp chính xác thì bạn cần phải thực hiện theo một quá trình dài. Điều này cũng tương đương với việc phải sử dụng nhiều phương pháp khác nhau. Điển hình các phương pháp đó bao gồm:

Tự khám phá bản thân

Điều quan trọng trong việc định hướng và xác định nghề nghiệp đó là hiểu rõ bản thân mình. Muốn vậy thì bạn phải tự khám phá chính mình.

Hãy tự đặt những câu hỏi cho mình như: Mình thích cái gì? Những điều gì khiến bạn có sự vui vẻ và đồng lực hơn? Điểm mạnh - điểm yếu của bản thân là gì?

Nếu tạm thời bạn chưa trả lời được những câu hỏi đó thì hãy dùng các phương pháp như:

• Bài test trực tuyến: Các công cụ MBTI, SII,...
• Tham gia các hoạt động xã hội, ngoại khóa,...

Tìm hiểu về nghề nghiệp

Để lựa chọn nghề nghiệp chính xác thì bạn không nên chỉ dựa vào sở thích hay năng lực bản thân. Điều quan trọng là lĩnh vực đó có tiềm năng và bạn có thực sự phù hợp với công việc đó hay không.

Hiện nay có rất nhiều cách để bạn nghiên cứu nghề nghiệp. Bạn có thể theo dõi thông tin từ báo đài, các kênh mạng xã hội hoặc trực tiếp tham gia tư vấn hướng nghiệp, trải nghiệm thực tế,...

Liên hệ với người có chuyên môn để tham khảo

Không còn gì tuyệt vời hơn là việc bạn có thể liên hệ và nhờ sự tư vấn từ người có chuyên môn. Người đó có thể là một người làm việc hoặc có sự hiểu biết về lĩnh vực đó.

Bạn tuyệt đối không nên chỉ nghe những lời tư vấn “sáo rỗng” trên mạng xã hội. Chỉ có những người đã làm trực tiếp hoặc có kiến thức về lĩnh vực đó thì mới hiểu rõ nó.

Trải nghiệm thực tế

Nếu bạn muốn hiểu rõ bản thân và các nghề nghiệp thì đừng bao giờ chỉ ngồi một chỗ. Hãy bước ra ngoài để thử sức bản thân ở nhiều công việc khác nhau. 

Kể cả việc tham gia tình nguyện, thực tập hay ngoại khóa cũng sẽ giúp bạn hiểu được nhiều thứ hơn. 

Lựa chọn nghề nghiệp luôn là công việc quan trọng bậc nhất và có ảnh hưởng trực tiếp tới tương lai chúng ta. Mặc dù đây là việc không dễ thực hiện nhưng với những chia sẻ trên đây chúng tôi tin rằng bạn sẽ biết cách lựa chọn con đường cho mình.