Điểm khác nhau của xe bus ở Việt Nam (TP.Hồ Chí minh) và ở Nhật (Kanto & Kansai)

Mình có cơ hội học tập ở Sài Gòn (TP.HCM) 4 năm. Trong suốt 4 năm đó, phương tiện di chuyển chính của mình là xe bus. Vậy nên, dù không thể nói là mình hiểu rõ 100% thì mình cũng tự tin là mình có một trải nghiệm và hiểu biết tương đối về xe bus ở Sài Gòn. Thời gian sang Nhật thì mình sống chủ yếu ở Tokyo, còn khu vực Kansai thì mình có cơ hội đến du lịch vài lần, nên dù không rành rẽ như xe bus ở Sài Gòn nhưng mình cũng muốn chia sẻ những trải nghiệm của mình đến các bạn! Để thấy được điểm nổi bật mình sẽ nhấn mạnh điểm khác nhau của xe bus ở Việt Nam (TP.Hồ Chí minh) và ở Nhật (Kanto & Kansai)

Điểm giống nhau của xe bus ở Sài Gòn, Kanto và Kansai

Mình nghĩ điểm giống nhau đầu tiên là giá vé cố định (trừ một số tuyến bus có chút đặc biệt ở Sài Gòn như 07, 13 và một tuyến nào đó nữa mà mình chưa nhớ ra =)))
Ngoài ra, các tuyến xe ở Tokyo và Osaka cũng như Sài Gòn đều là các tuyến với quãng đường cố định và được đánh số để phân biệt.

Một điểm chung có vẻ hơi đáng buồn nữa là xe bus ở Sài Gòn, Kanto và Kansai đều rất hay trễ giờ.

Có lẽ mọi người sẽ nghĩ rằng làm sao lại có chuyện Nhật mà lại trễ giờ đúng không? Nhưng thực tế là việc xe bus ở Nhật trễ giờ cũng không quá hiếm. Mình nhớ có lần lúc mình vẫn còn học ở trường tiếng, trong lúc cô điểm danh thì có một bạn trong lớp đến muộn, bạn bảo là do xe bus đến trễ nên bạn muộn giờ. Và câu trả lời của cô là “Chuyện xe bus đến muộn là bình thường, bạn nên tranh thủ dậy sớm hơn để đón xe thì sẽ không bị trễ nữa”. Và sau nhiều lần được thử cảm giác đứng đợi mãi không thấy xe đến thì mình cảm thấy lời cô chính xác vô cùng.

Ở Nhật, tàu sẽ đúng từng phút (trừ trường hợp bị kẹt tàu vào buổi sáng hoặc có người t.ự t.ử) nhưng xe bus thì rất “hên xui”. Và tàu trễ thì bạn sẽ nhận được giấy xác nhận tàu trễ (遅刻証明書、chikokushoumeisho) nhưng nếu xe bus trễ thì sẽ không có giấy gì cả!

Tuy nhiên, so với Sài Gòn thì xe bus bên đó vẫn trễ trong mức chấp nhận được :v
Cách đón xe bus ở Nhật cũng sẽ khác chút ít so với ở Sài Gòn. Nếu ở Sài Gòn bạn phải đứng tại trạm và vẫy tay xe mới ghé đón bạn thì ở Nhật bạn chỉ cần đứng tại trạm là xe sẽ tự động ghé. Điểm này mình nghĩ sẽ giống với bus ở Hà Nội nhỉ?!

Điểm khác nhau của xe bus ở Sài Gòn và ở Nhật

Đầu tiên, mình muốn nói về trải nghiệm 4 năm xe bus ở Sài Gòn của mình.

Có chút tiêu cực nhưng mình thấy sinh viên cứ như là tầng lớp thấp nhất khi đi xe bus vậy. Bên cạnh các bác tài xế hay các chú, cô, anh, chị tiếp viên nhiệt tình, thân thiện là một bộ phận không nhỏ tài xế - tiếp viên có thái độ không tốt. Mình từng thấy và cũng từng bị la vì những lỗi không phải tại mình, hay những lúc xe vẫn còn đang chạy mà tiếp viên đẩy mình xuống, v.v bây giờ nhắc lại vẫn còn thấy tội nghiệp bản thân giai đoạn đó luôn.

Sau một thời gian quen dần với xe bus rồi thì mình cũng thoải mái hơn, biết cách đón xe, biết nên đứng ở đâu, kêu trạm như thế nào, xe chạy tầm 5km/h là có thể bước lên/xuống xe, ngoài ra còn biết đeo ba lô trước ngực để tránh bị móc túi chẳng hạn.

Có nhiều người giải thích nguyên nhân các bác tài, tiếp viên khó chịu là vì thu nhập thấp, công việc vất vả hay khoản tiền trợ giá cho vé sinh viên mãi không về tay nên cuộc sống của họ khó khăn, dẫn đến việc khó chịu. Mình có thể đồng cảm với hoàn cảnh của họ, nhưng bắt mình chấp nhận thái độ như vậy thì mình nghĩ là tạm thời mình vẫn chưa làm được!

Về xe bus ở Nhật

Khi đến Nhật, mình nghĩ các bạn có thể quên hết những “kỹ năng đi xe bus” mình nhắc đến ở phía trên đi. bus ở Nhật cũng như nhiều nước phát triển khác, xe bus giống hệt trong phim vậy đó, xe sẽ chạy đến trạm, dừng hẳn lại cho khách lên, đợi khách ổn định rồi mới bắt đầu lăn bánh, khi đến trạm thì xe dừng hẳn rồi bạn mới rời khỏi ghế và bước xuống xe. Một kiểu xe bus rất bình thường ấy mà mãi đến khi sang nước bạn rồi mình mới trải nghiệm được!

Một đặc điểm khác của xe bus ở Nhật là xe chỉ có 1 tài xế mà thôi.

Trạm sẽ được thông báo qua loa và màn hình ở đầu xe. Khi được nghe thông báo/thấy tên trạm mình cần xuống thì các bạn ấn chuông và đợi bác tài dừng xe là được.

Chuông cũng được bố trí khá tiện lợi, chuông phía cửa sổ vẫn chuông gắn trên các thanh phía lối đi, sẽ không có chuyện bạn phải nghiêng người hay choàng qua người khác để ấn được chuông. Một dạng tránh làm phiền người khác rất Nhật Bản =))

Xe bus ở Kanto khác xe bus ở Kansai như thế nào?

Mình không bàn đến màu hay thiết kế xe, vì điều đó khá hiển nhiên.
Một vài đặc điểm khác biệt tiêu biểu mà mình để ý được là

Bonus thêm ở TP. Hồ Chí Minh

Phương thức thanh toán

Bạn có thể trả bằng tiền mặt hoặc quẹt thẻ chuyên dụng cho việc đi lại (Suica, Pasmo).

Nếu ở Kanto, khi bạn lên xe bằng cửa trước, kế bên tài xe sẽ có 1 thùng đựng tiền, bạn cho tiền của mình vào, nếu còn tiền thừa thì bạn sẽ được nhận lại do máy tự trả lại. Nếu dùng thẻ thì bạn chỉ cần quẹt trên thiết bị đặt cạnh đó, như khi bạn đi tàu vậy.

Nếu ở Kansai, khi chuẩn bị xuống xe, bạn cũng đến khu vực trả tiền và thực hiện như vậy.

Cũng như tàu, khi bạn dùng thẻ (IC Card) thì sẽ rẻ hơn việc dùng tiền mặt (thường là vài yên) nếu bạn ở Kanto, và giá sẽ không thay đổi nếu bạn ở Kansai.
Khu vực trả tiền vé sẽ trông như hình bên dưới.

Về cơ bản, mình thấy chỉ cần 1 tấm thẻ IC là bạn có thể di chuyển bằng hầu hết các phương tiện công cộng ở Nhật. Ngoài ra, nhiều cửa hàng ăn uống, cửa hàng tiện lợi cũng chấp nhận thanh toán bằng thẻ IC nữa, nếu một ngày nào đó ra ngoài mà quên mang tiền theo thì thẻ IC sẽ giúp ích cho bạn rất nhiều, chưa kể là thanh toán bằng thẻ sẽ giúp bạn đỡ được rất nhiều đồng xu lẻ, những đồng xu vừa nặng túi vừa dễ rớt =))

Kết luận

Theo trải nghiệm và quan điểm cá nhân của mình, xe bus ở TP.HCM, Kanto và Kansai có những điểm khác nhau như sau:

Nói chung thì xe bus ở Sài Gòn, Kanto và Kansai hay xe bus ở bất kỳ đâu cũng là những phương tiện công cộng cần thiết cho cuộc sống của chúng ta. Ở Sài Gòn mình cũng từng gặp những chú tài xế dễ thương, chú kể chuyện cười cho cả xe nghe để mọi người đỡ mệt mỏi, còn Nhật thì trên xe cũng như ngoài phố, mọi người đều im lặng quá làm mình đôi khi cảm thấy có chút nặng nề.

Có lần ở Osaka mình cũng từng đi một chiếc bus vì trễ giờ mà tài xế phóng xe như tàu lượn, rồi bỏ trạm này nọ nữa. Nhìn chung thì mỗi nơi sẽ có một đặc điểm khác nhau, và chúng ta là những người cần thích nghi với những đặc điểm đó. Còn nếu nói về thay đổi thì nó mang một tầm vĩ mô quá rồi, mình không dám bàn đến! Chỉ mong mọi người có thể bình bình an an sống vui vẻ mỗi ngày mà thôi ^^

Về tác giả:

Phạm Hồng Hiệp 

"Mình là một đứa con gái chuyên khối A từ bé, nhưng đời đưa đẩy để lúc thi Đại học mình lại chọn D1, sau đó mình theo học tại khoa Nhật Bản học (ĐHKHXHNV) và không còn đụng đến nửa chữ tiếng Anh từ dạo đó. Sau này mình có cơ hội được đến Nhật du học. Thật ra mình cũng không thích Nhật lắm đâu nhưng mình thích xê dịch và trải nghiệm lắm. Với mình, Nhật Bản không chỉ là màu hồng như lời báo lá cải hay đồn thổi. Mình cảm thấy Nhật như ánh sáng trắng vậy, có vui, có buồn, có hi vọng và cũng có mất mát. Cái quan trọng là bản thân mình sẽ trưởng thành như thế nào sau khi kinh qua hết những điều đó!"